ជីវិតមិនដែលខ្វះនូវបញ្ហា ឬឧបសគ្គនោះទេ។ ភាពខុសគ្នារវាងអ្នកដែលជោគជ័យក្នុងការឆ្លងកាត់វិបត្តិ និងអ្នកដែលបាក់ទឹកចិត្ត គឺស្ថិតនៅលើ ភាពធន់ផ្លូវចិត្ត (Resilience)។ ភាពធន់ផ្លូវចិត្តមិនមែនមានន័យថាការមិនមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់នោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាសមត្ថភាពក្នុងការ ងើបឡើងវិញ យ៉ាងឆាប់រហ័សពីការលំបាក ស្ត្រេស ឬការផ្លាស់ប្តូរអវិជ្ជមាន។
ដំណឹងល្អគឺថា ភាពធន់ផ្លូវចិត្តមិនមែនជាលក្ខណៈពីកំណើតនោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាជំនាញមួយដែលអាចរៀនសូត្រ និងកសាងបានតាមរយៈការអនុវត្តន៍ប្រចាំថ្ងៃ។ អត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញអ្នកពីយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ៗដែលអ្នកជំនាញបានណែនាំដើម្បីពង្រឹងកម្លាំងចិត្តរបស់អ្នក។
I. តើភាពធន់ផ្លូវចិត្តសំខាន់យ៉ាងណា?
យោងតាមអ្នកជំនាញ: សមាគមចិត្តសាស្រ្តអាមេរិក (APA) បានចែងថា ភាពធន់ផ្លូវចិត្តគឺជាដំណើរការនៃការសម្របខ្លួនឱ្យបានល្អទៅនឹងភាពតានតឹង ឧបសគ្គ ឬប្រភពនៃភាពតានតឹងផ្សេងៗ។ APA បញ្ជាក់ថា វាមិនមែនជាចរិតលក្ខណៈពិសេសនោះទេ ប៉ុន្តែជាសកម្មភាព និងការគិតដែលយើងអាចហ្វឹកហាត់បាន ដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននៃបទពិសោធន៍ដ៏លំបាក។
ការកសាងភាពធន់ជួយយើងឱ្យចៀសផុតពីការលិចលង់ក្នុងភាពអស់សង្ឃឹម និងរក្សាទស្សនៈវិជ្ជមាន ទោះបីជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដ៏អាក្រក់បំផុតក៏ដោយ។
II. យុទ្ធសាស្ត្រ ៤ យ៉ាងដើម្បីកសាងភាពធន់
១. អភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិតវិជ្ជមានជាក់ស្តែង (Realistic Optimism)
កុំបដិសេធការពិត ប៉ុន្តែត្រូវព្យាយាមស្វែងរកទិដ្ឋភាពវិជ្ជមាន ឬឱកាសដើម្បីរៀនសូត្រនៅក្នុងស្ថានភាពអវិជ្ជមាននីមួយៗ។
ផ្លាស់ប្តូរការបកស្រាយ: នៅពេលមានរឿងអាក្រក់កើតឡើង ចូរជៀសវាងការគិតថា “អ្វីៗគឺអាក្រក់ទាំងអស់”។ ជំនួសមកវិញ ចូរគិតថា “នេះគ្រាន់តែជាបញ្ហានៅពេលបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះ ហើយខ្ញុំអាចរៀនពីវាបាន”។
ការដឹងគុណ: ដូចដែលយើងបានពិភាក្សានៅក្នុងអត្ថបទមុន ចូរអនុវត្តន៍ការដឹងគុណជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដើម្បីបង្វែរការផ្ដោតអារម្មណ៍របស់អ្នកទៅរកអ្វីដែលអ្នកមាន ជំនួសឱ្យអ្វីដែលអ្នកខ្វះខាត។
២. កសាងបណ្តាញជំនួយសង្គម (Strong Social Support)
មនុស្សដែលមានភាពធន់ផ្លូវចិត្តខ្ពស់តែងតែមានបណ្តាញគ្រួសារ មិត្តភក្តិ ឬមិត្តរួមការងារដែលគួរឱ្យទុកចិត្តដើម្បីពឹងផ្អែក។
ស្វែងរកទំនាក់ទំនង: ចូររក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយមនុស្សដែលលើកទឹកចិត្តអ្នក។ នៅពេលមានវិបត្តិ កុំបិទខ្លួនឯង។ ការចែករំលែកអារម្មណ៍របស់អ្នកជាមួយអ្នកដទៃអាចជួយកាត់បន្ថយបន្ទុកផ្លូវចិត្ត។
ផ្តល់ជំនួយ: ការជួយអ្នកដទៃដែលត្រូវការជំនួយក៏អាចពង្រឹងតម្លៃខ្លួនឯង និងភាពធន់របស់អ្នកផងដែរ។
៣. ទទួលយកការពិត និងបន្តទៅមុខ (Acceptance and Moving On)
ការតស៊ូប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលមិនអាចផ្លាស់ប្តូរបាន នឹងធ្វើឱ្យអ្នកហត់នឿយ។ ភាពធន់ទាមទារឱ្យយើងទទួលស្គាល់ថា ការផ្លាស់ប្តូរគឺជាផ្នែកមួយនៃជីវិត។
សំដីអ្នកជំនាញ: លោក វេជ្ជបណ្ឌិត Martin Seligman ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកជាស្ថាបនិកម្នាក់នៃចិត្តវិទ្យាវិជ្ជមាន (Positive Psychology) បានលើកឡើងថា ការព្យាយាម “ព្យាបាល” រាងកាយរបស់យើងដោយការរៀនបកស្រាយបញ្ហាបានត្រឹមត្រូវ គឺជាគន្លឹះ។ គាត់ណែនាំឱ្យកំណត់ភាពបរាជ័យជា “បណ្ដោះអាសន្ន” មិនមែន “អចិន្ត្រៃយ៍” និងជា “ជាក់លាក់” មិនមែន “ទូលំទូលាយ” នោះទេ។
កំណត់គោលដៅ: បន្ទាប់ពីទទួលស្គាល់ការពិត ចូរធ្វើការលើការកំណត់គោលដៅតូចៗដែលអាចសម្រេចបាន ដែលនឹងជួយអ្នកឱ្យបោះជំហានទៅមុខវិញ។
៤. ថែរក្សាខ្លួនឯងជាមូលដ្ឋាន (Basic Self-Care)
ភាពធន់ផ្លូវចិត្តចាប់ផ្តើមពីមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសុខភាពរាងកាយ។ អ្នកមិនអាចប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាធំៗបានទេ ប្រសិនបើអ្នកអស់កម្លាំង ឬមានសុខភាពមិនល្អ។
គេង: ត្រូវតែធានាថាអ្នកគេងបានគ្រប់គ្រាន់ (៧-៩ ម៉ោង) ព្រោះវាប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ទៅលើសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងស្ត្រេសរបស់អ្នក។
អាហារូបត្ថម្ភ និងការហាត់ប្រាណ: ត្រូវទទួលទានអាហារដែលជួយប្រឆាំងនឹងការរលាក (ដូចជាអត្ថបទ A1) និងហាត់ប្រាណដើម្បីបញ្ចេញអរម៉ូន Endorphins (អរម៉ូនសុភមង្គល)។
ភាពធន់ផ្លូវចិត្តមិនមែនជាខែលដែលការពារអ្នកពីវិបត្តិនោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាសាច់ដុំដែលជួយអ្នកឱ្យលើកបន្ទុកនោះដោយមិនបាក់។ តាមរយៈការអនុវត្តន៍យុទ្ធសាស្ត្រផ្លាស់ប្តូរផ្នត់គំនិត និងការថែទាំខ្លួនឯងទាំងនេះ អ្នកអាចពង្រឹងកម្លាំងផ្លូវចិត្តរបស់អ្នក ដើម្បីត្រៀមខ្លួនសម្រាប់បញ្ហាប្រឈមណាមួយដែលជីវិតនឹងនាំមក៕
